ارزیابی آلاینده های بنزن، تولوئن و گزیلن در هوای مجتمع پتروشیمی

مقدمه: ترکیبات آلی فرار از آلاینده های بسیار مهم هوا می باشند که در صنایع پتروشیمی و نفتی، باعث ایجاد مخاطراتی برای پرسنل شاغل در کارخانه ها و تاثیر بر محیط زیست می گردند. هدف از این مطالعه ارزیابی و تعیین مقدار آلاینده های بنزن، تولوئن و گزیلن(اورتو، پارا و متا) در هوای مجتمع پتروشیمی بندر ماهشهر می باشد. مواد و روش ها: این تحقیق یک مطالعه مقطعی می باشد، به منظور تعیین حجم نمونه از نتایج حاصل از ارزیابی مقدماتی که در مطالعه مشابه در واحدهای پتروشیمی جهت اندازه گیری غلظت هیدروکربن ها انجام شده بود استفاده گردید و تعداد 180 نمـــونه در فصل زمستان 1387 و تابستان 1388 جمع آوری شد. هم چنین جهت انجام نمونه برداری و تجزیه آلاینده ها روش 1501 ارائه شده به وسیله انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای مورد استفاده قرار گرفت. از لوله نمونه گیر زغال فعال متصل به پمپ جهت نمونه برداری استفاده شد، پس از نمونه برداری، مراحل آماده سازی نمونه و استخراج آلاینده ها به وسیله حلال دی سولفید کربن انجام گرفت و تجزیه نمونه ها به وسیله دستگاه گاز کروماتوگرافی طیف سنج جرمی(مدل cp-3800, cp-338) مجهز به ستون های مویی انجام گردیده است. تحلیل داده ها با کمک نرم افزار spss-17 انجام گردید. یافته های پژوهش: نتایج اندازه گیری ترکیبات نشان داد که غلظت بنزن در فصول تابستان و زمستان به ترتیب 34 درصد و 13 درصد از محل های نمونه برداری جمع آوری شده در مجتمع پتروشیمی بیشتر از مقادیر حدود آستانه مجاز توصیه شده به وسیله کمیته متخصصین بهداشت صنعتی آمریکا و کمیته فنی بهداشت حرفه ای ایـــران می باشد. هم چنین نتایج نشان داد که بین مقادیر غلظت آلاینده ها در هوای محیطی داخل در زمستان و تابستان برای تـــــولوئن(285/0±111/0 و 502/0±271/0)، پـــــــارا و متـــاگـــــزیلن(082/0±041/0 و 65/0±273/0) و اورتو گزیلن(033/0±016/0 و 253/0±11/0) و هوای محیطی خارج در زمستان و تابستان برای تولوئن(014/0±015/0 و 125/0±126/0)، پارا و متاگزیلن(019/0±0097/0 و 12/0±064/0) و اورتو گزیلن(005/0±003/0 و 02/0±019/0) اختلاف معنی داری وجود دارد،(05/0p<). هم چنین بین غلظت آلاینده های بنزن در هوای محیطی داخل، خارج و منطقه تنفسی کارکنان واحدهای تولیدی زمستان و تابستان(143/0±154/0، 1/1±48/0 و 163/0±065/0، 231/0±178/0 و 15/7±63/1، 3/8±2) اختلاف معنی داری وجود نداشت.(05/0p>) بحث و نتیجه گیری: ارزیابی این ترکیبات نشان می دهد که بالاترین غلظت در تابستان و پایین ترین غلظت در فصل زمستان می باشد. افزایش غلظت در تابستان به دلیل افزایش تبخیر ترکیبات فرار آلی ناشی از منابع موقتی در اثر دمای بالا می باشد. تراکم غلظت ترکیبات آلی فرار عموماً در اثر افزایش دما و سرعت باد افزایش می یابد.